Po fyrtlach Poznania

Ulica Jana Henryka Dąbrowskiego

Najdłuższa ulica w Poznaniu 8,5 kilometrów,  powstała w 1828 roku jako szosa pocztowa na Berlin. Ulicę wytyczono jako bezpośrednią kontynuację dawnej  ulicy Berlińskiej  czyli dzisiejszej ulicy Fredry.    Nowa droga przecinała pola jeżyckie na południe od ob. ulicy Kościelnej a  jedynymi budowlami   przy nowej drodze, zaznaczonymi na starych mapach były wiatraki..  Najpierw nazywała się  Berliner Chausse  albo Post Strasse , po włączeniu Jeżyc do Poznania nazwano ją  Grosse Berliner Strasse. Kursowały nią dyliżanse w „rozkładzie jazdy” czas podróży to 26 godzin. Biegnie od ulicy Roosevelta w kierunku zachodnim wyprowadzając ruch w kierunku Pniew i Berlina. 

W latach 1919 do 1939 patronował jej Jan Henryk Dąbrowski, podczas wojny nazywała się Saarlandstrasse, za komuny, zmienili Henryka Dąbrowskiego   na Jarosława Dąbrowskiego a od  1990 roku  znowu jej patronuje Jan Henryk Dąbrowski   (portret w Winnej Górze), serce jego znajduje się w krypcie zasłużonych Wielkopolan przy kościele pw. Św. Wojciecha.. (Aż mnie kusi coby Winną Górę wspomnieć, ale może potem…)

W roku 1860 budowa umocnień twierdzy przerywa dogodne połączenie z ulicą Berlińską (Fredry), były umocnienia nie było nawet furtki w miejscu gdzie dzisiaj Most Teatralny… trzeba było chodzić lub jeździć przez Bramę Berlińską (Święty Marcin) lub Królewską (Libelta)

Dopiero po likwidacji umocnień w 1910 roku zbudowano nad wykopem kolejowym Most Teatralny

 w drugiej połowie XIX wieku pojawiają się przy Post Strasse (Drodze Pocztowej) zabudowania- wiejskie zagrody Bambrów… Do dzisiaj można zobaczyć jedną zachowaną taką zagrodę pod nr 40, trochę więcej o tej zagrodzie potem a teraz tylko obrazek..

Odkąd ( w 1863 roku)  po północne stronie, w miejscu gdzie dzisiaj Wiepofama, powstała Fabryka Nawozów Sztucznych  Moritza Milka, wzdłuż Drogi Berlińskiej zaczęły powstawać wolnostojące, jednopiętrowe domy  z muru pruskiego dla robotników..kilka  takich budynków się zachowało… np. przy Ulicy Dąbrowskiego 26

W 1889 roku zelżały ograniczenia forteczne i na Jeżycach zaczyna się wytyczać nowe ulice,  place, parcele… powstaje Mark Platz  – Rynek Jeżycki, przy Szosie Berlińskiej powstają domy coraz bardziej okazałe, bardziej wielkomiejskie, ale jeszcze z pruskiego muru choć tynkowane, zdobne w sztukaterie…np nr 7; 9/11

 W 1900 Jężyce zostają włączone do Poznania  – to daje impuls do wielkiego bumu budowlanego,. Szosa Berlińska   nazywa się Grosse Berliner Strasse i w krótki czasie teren wokół zaczyna się wypełniać kilkupiętrową zwartą zabudową, a powstałe tu kamienice należą do interesujących i ciekawych przykładów secesji…

 w okresie międzywojennym wolne działki są zabudowywane a w roku 1930 powstaje  na narożniku ulicy   Dąbrowskiego i Mickiewicza awangardowy budynek Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych… a przed budową rosły tu warzywa…

Druga wojna światowa, szczególnie jej ostatnia faza, 1945 rok, przyniosła wiele strat w  zabudowie, zniknął cały początek parzystej strony ulicy czyli budynki 2; 4; 6..zniszczone i rozebrane, .. narożnikowy  nr 1 i 3 po północnej stronie uszkodzony- odbudowany na prosto…

w latach sześćdziesiątych pobudowano na narożniku pawilony handlowe a w nich   restaurację  Teatralną

dzisiaj Teatralnej już nie ma, został ino pusty plac z chwastami i kasztanowiec

i kasztanowiec… ładny..

drugi  narożnik, nieparzysty początek ulicy, będący wizytówką ulicy,.. przed wojną tak wyglądał…. okazałe kamienice   (nr 1; 3; 5) zbudowane w latach 1904-1906, o secesyjnych fasadach, …zostały się po wojnie… jednak wyglądają, oprócz piątki, inaczej…

Dzisiaj po odbudowie, kamienica nr 1  bardzo prosta, pogubiła większość ozdób,

podobnie jak pod trójką, kamienica też stała się prostym budynkiem, został się jedynie wykusz, w nie zmienionym wyglądzie pozostała piątka, teraz odnowiona prezentuje się ciekawie…  To jedna z najbardziej znanych poznańskich kamienic…

Kamienica  nr 5  późniejsza odmiana secesji popularnej w Austrii i Niemczech, projektowali ją Herman  Böhmer i Paul Preul właściciele tej kamienicy…, mansardowy dach rozbity przez wstawki szachulcowe, podwyższona część poddasza zwieńczona ażurową latarnią

Pierwotnie na parterze mieściła się  restauracja Roberta Bandolina, 

a w 1923 roku rozpoczął w kamienicy działalność Teatr Nowy im. H. Modrzejewskiej, założył go Mieczysław Rutkowski, który był potem wieloletnim dyrektorem tego teatru. W okresie międzywojennym z teatrem byli związani Teofil Trzciński, Edmund Wierciński i Stanisława Wysocka… od 1973 roku przez kilka lat teatrem kierowała Izabela Cywińska, zaś w roku 1992 podczas prób do Szekspirowskiego „Króla Leara” na scenie zmarł Tadeusz Łomnicki, obecnie teatr nosi jego imię… W foyer wisi tablica przypominająca to zdarzenie….

po tej stronie pokazane wcześniej budynki ,  kamienice wielkomiejskie nr 7; 9/11,  z pruskiego muru choć tynkowane, zdobne w resztki  sztukaterii…

Po południowej stronie ulicy, na odcinku początkowym  po wojnie zostały się tylko dwie kamienice tj. kamienica nr 8 zbudowana w latach 1932-1938  wg projektu Piotra Mianowskiego dla mecenasa Janowskiego, jedna z najciekawszych modernistycznych kamienicach na Jeżycach, posiada charakterystyczne koliste wykusze i  druga kamienica nr 10 na narożniku Dąbrowskiego i Mickiewicza zbudowana dla dra Jerzykowskiego w latach 1906-07 w stylu podobnym do secesji szkockiej i wiedeńskiej…

Na koniec dzisiejszego spaceru spojrzenie na kawałek ulicy Dąbrowskiego ze skrzyżowania z Mickiewicza w kierunku Mostu Teatralnego, dalej widoczna ulica Fredry z kościołem  Najświętszego Zbawiciela

zapraszam na dalszy spacer po ulicy Dąbrowskiego…:)