Zapraszam spacer po Łazarzu
Osiedle św. Łazarz utworzone zostało w XVI w. na terenie należącym do
dawnego szpitala św. Łazarza (położonego przy obecnej ul. Niedziałkowskiego) istnieje do dziś.
Szpital powstał poza murami miasta w miejscu gdzie dzisiejsza ulica Niedziałkowskiego, dokładnie nie wiadomo kiedy, ale wzmianki o szpitalu już się pojawiły w 1571 roku, kiedy problemem była dżuma, przy szpitalu zbudowano kaplice i dom dla ubogich chorych na dżumę (w l. 1578-80). Szpital zajmował coraz większy obszar poprzez darowizny, dokupywanie ziemi… aż w końcu stał się posiadaczem dużego majątku, dzięki temu stał się samodzielną jurydyką ( samodzielna osada niepodlegająca władzom miejskim,). Najważniejszym budynkiem na terenie był szpital, poza szpitalem znajdowała się tutaj łaźnia, kilka pawilonów, drewniany kościółek, który został rozebrany przez Prusaków w 1837 r., oraz cmentarz. Jak później odnotowano Szpital posiadał falwark a jego ziemie.. „poczynają się zaraz za szpitalem (…) a kończą u granicy drogi górczyńskiej”]. Był to zatem znaczny obszar, obejmujący część dzisiejszej Wildy i cały Łazarz.
Tereny Łazarza zostały oddzielone od macierzystej Wildy i szpitala Świętego Łazarza poprzez budowę torów kolejowych (1875r) w kierunku Wrocławia a w 1980 r do Gubina… W 1900 roku Łazarz razem z Wildą, Jeżycami i Górczynem zostaje włączony granice Poznania.
Czyli poprzedni spacer po poznańskich dworcach i okolicy muszę zaliczyć do spaceru po Łazarzu…. podobnie jak dzisiejszy spacer po MTP i następne już po Łazarzu właściwym…., który też jest podzielony wyraźnie na dwie części: wschodnią (dolny) i zachodnią (górny). Do dziś osią przedzielającą zabudowania jest ulica Głogowska.
Międzynarodowe Targi Poznańskie
największy organizator targów w Europie Środkowo-Wschodniej, teraz (ponad 110 tys. mkw. w halach wystawienniczych i prawie 35 tys. m kw. terenu otwartego) oraz 81 nowoczesnych sal konferencyjnych…… więc pospacerujmy po MTP…. Główne Wejście na wprost Mostu Dworcowego
0d wewnątrz
Zaczęło się w 1911 r od Wystawy Wschodnio-niemieckiej u zbiegu ulic Roosevelta i Bukowskiej, na potrzeby tej wystawy wybudowano Wieżę Górnośląską.
Poznaniakom się nie podobała. W wyzwolonym Poznaniu uznawana była za ciężki przykład dominacji niemieckiej architektury nad miastem. Na PeWuKę nie pasowała do estetyki pawilonów więc pomalowano jej żelazną konstrukcję na czerwono i niebiesko.. Wieża Górnośląska przebudowana po zniszczeniach wojennych ( 1955 roku) i teraz na jej podstawie stoi symbol MTP ażurowa Iglica (Autorem przebudowy B. Szmidt)
Po odzyskaniu niepodległości, Poznań zyskał znaczenie jako ośrodek kulturalny, polityczny i gospodarczy w Rzeczpospolitej, nie chciał być gorszy od Lipska.. więc pomysł Targów Poznańskich podrzucony przez Związek Kupiecki Prezydentowi Drwęckiemu trafił na odpowiedni grunt , Drwęcki powiedział krótko :”robimy”.. no i zrobili …. „otwarcie I Targu Poznańskiego odbyło się 28 maja 1921 roku przy udziale reprezentantów rządu, władz miejskich i wojewódzkich, kół gospodarczych, przemysłowych, wojska i kościoła. Wystawa mieściła się w czterech pawilonach skupionych wokół Wieży Górnośląskiej,” ale też wykorzystano budynki szkół przy u. Berwińskiego, Różanej, Słowackiego… Targi otrzymały statut przedsiębiorstwa miejskiego. W 1923 r. Rada Ministrów zatwierdziła uchwałę Rady Miasta Poznania o corocznej organizacji Targów..
Potem były lata 20 i hossa i intensywny rozwój, w 1927 targi zostały przyjęte do Związku Targów Międzynarodowych. Ukoronowaniem była Pe Wu Ka – a PeWuKa – to prezydent – legenda – to Cyryl Ratajski (o nim kiedyś oddzielnie) czyli Powszechna Wystawa Krajowa – 16 maja-30 września 1929 … Zwiedziło ją 4,5 miliona osób, obszar wystawy to 65 ha, to trzy razy więcej niż obszar dzisiejszych targów, to 112 pawilonów, zaprezentowało się 1.427 wystawców… z rozmachem PeWuKi dziś równać się mogą wyłącznie światowe wystawy EXPO…
W tym samym 1929, zaczął się wielki kryzys, mimo kryzysu firma istniała i stała się jedną z największą tego rodzaju firmą w Europie. II wojna światowa – w pawilonach fabryka samolotów Focke-Wulf, i dlatego teren MTP był celem nalotów alianckich.. (zniszczonia w 85%).
Ale już w 1946 pierwsza impreza targowa, a od 1947 roku na stałe międzynarodowe imprezy targowe i ciągły rozwój MTP
Budowle targowe
Budowle targowe to przede wszystkim pawilony targowe i hale targowe, ale nie tylko, w kwartale ulic Roosevelta- Głogowska – Matejki – Grunwaldzka – Bukowska, ale nie tylko bo i dzisiejszy Park Kasprowicza….. Obiekty powstały w różnych okresach, w różnych stylach, projektowali je różni architekci, część już nie istnieje, część przebudowana, trochę zostało i wygląda jak po zbudowaniu i stała się zabytkami…
Pierwsze budowle targowe wznoszono w okolicach Mostu Dworcowego a pierwszą była Wieża Górnośląska projektu Hansa Poelziga, zbudowana 1911 na potrzeby Wystawy Wschodnioniemieckiej. Wieża wysokości 52 metry, konstrukcjia ważyła 1375 ton . Otwarcia dokonał 15 maja 1911 sam następca tronu Fryderyk Wilhelm. W 1945 roku wieża została uszkodzona a na jej podstawie postawiono Iglicę.
W 1924 roku zaczęto porządkować tereny targowe, był konkurs wygrany przez Stefana Cybichowskiego. Ale najpoważniejszym impulsem do rozwoju terenów targowych była PeWuKa, wtedy to powstało na terenach targowych mnóstwo pawilonów o wysokim poziomie architektonicznym. Wtedy pobudowano budynek administracyjny (1924-1925) o charakterze pałacowym, projektował Stefan Cybichowski. Na jego tyłach umieszczono salę balowo– koncertową
Widok z wieży Górnośląskiej na Budynek Administracyjny i belweder z salą balowo-koncertową
a Belweder dzisiaj wygląda tak jak niżej
Budynek Administracyjny podczas wojny zniszczony jak całe targi i cały Poznań
Po wojnie odbudowany w stylu uproszczonym, budynek stracił większość efektywnych dekoracji. W 1957roku zorganizowano tu studio telewizyjne i 1 maja 1957 – zaczęła nadawać Telewizja Poznań, program był oglądany wtedy w zaledwie 100 odbiornikach zarejestrowanych w mieście.
Obok była restauracja Belweder, miała ją zastąpić wybudowana latach 1956-1958 Adria, która stała się też restauracją kultową – w okresie PRL z dancingami, koncertami, potańcówkami, bardzo popularna wśród gości targowych… , zamknięta po 50 latach, po pożegnalnej imprezie sylwestrowej 2008/2009, i już jej nie ma…
a teraz ino miejsce na reklamę zostało…
Obok budynku administracyjnego wzniesiony w tym samym czasie (1924-1925) Pałac Targowy również projektu Stefana Cybichowskiego, mocno uszkodzony podczas wojny…. odbudowany, ale.. utracił wtedy większość dekoru, w tym attyki, ….. i stał się mniej widoczny, mniej ładny… pracuje jako Pawilon nr 12..
od drugiej strony
Najpoważniejszym impulsem do rozwoju terenów targowych była PeWuKa, wtedy to powstało na terenach wystawienniczych mnóstwo pawilonów o wysokim poziomie architektonicznym. Począwszy od maja 1927, w ciągu 24 miesięcy, pobudowano ponad 100 pawilonów i zmodernizowano wiele kolejnych, już istniejących
Obok budynku administracyjnego – Hala Przemysłu Ciężkiego (pawilon nr 2), jej budowę ukończono w 1928, jako jeden z pierwszych budynków na Powszechną Wystawę Krajową (Projekt Rogera Sławskiego), rozpiętość przęseł 24 m dzięki specjalnej metodzie …, kiedyś hala bogato zdobiona, podświetlane detale, na szczecie rzeźby…
ale była wojna i.. zniszczenia
i odbudowana w 1947 ale inaczej, ze zmianami, bez ozdób, …….
Sąsiadka, Hala nr 1 zbudowana po II Wojnie w latach 1947-1948 wg projektu Stanisława Kirkina i Lucjana Ballenstaedta, oni też przebudowali po wojnie Halę nr 2,
Pawilon Centrali Handlowej Przemysłu Drzewnego…. wzniesiono w 1951 według projektu Jana Wellengera na zlecenie Centrali Handlowej Przemysłu Drzewnego. Budynek na terenach dzierżowionych od MTP. Targi mogły w zamian wykorzystywać powierzchnie wystawiennicze pawilonu na swoje potrzeby.Budynek w prostej formie, łączy funkcję biurowca z funkcją wystawienniczą…
Przed PeWuKą powstała też Hala Reprezentacyjna (Pawilon nr 3A), w latach 1928-1929 według projektu Rogera Sławskiego, zlokalizowana w narożniku ulicy Roosevelta i Bukowskiej..
Wnętrza to przepych, liczne zdobienia, witraże, meble ze szlachetnych gatunków drewna, …gazony, wazy z roślinnością, strefy wypoczynku … Tu prezydent Mościcki 16 maja 1929, w obecności około 1000 osób ze szczytów władzy, przeciął wstęgę i wypuścił białego gołębia, i tym sposobem symbolicznie otworzył PeWuKę,. Hala zniszczona podczas wojny, odbudowana, pełne przywrócenie stylu art déco nastąpiło dopiero w latach 90 XX wieku wraz z „targowym globusem”
Na Pawilonie Reprezentacyjnym umieszczono tablica pamiątkowa dedykowana Rogerowi Sławskiemu, polskiemu architektowi, naczelnemu architektowi Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu.
Targi od strony ulicy Rosovelta
W okresie PeWuKi powstały też inne obiekty, kiedyś na terenach Targowych teraz na obrzeżu .. takie jak Pałac Rządowy (projekt Edwarda Madurowicza i Rogera Sławskiego pobudowany w polskim stylu narodowym – styl nie przyjął się), teraz to Collegium Chemicum, użytkowany przez Uniwersytet Adama Mickiewicza i Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego. Budowę zaczęto w 1920r – początkowo miał być siedzibą Politechniki Poznańskiej, ale sprzeciwiła się władza w Warszawie, prace wstrzymano, dopiero ukończony na PeWuKę w 1929r jako Pałac Rządowy i jako jeden z pawilonów wystawy. Po ukończeniu PeWuKi dostał go Uniwersytet Poznański..
Oraz – teraz Collegium Anatomicum , przedtem jako Pałac Sztuki (1929r projekt Edwarda Madurowicza i Rogera Sławskiego) a na PeWuKę pawilon wystawowy
Przy ul Grunwaldzkiej róg Stolarskiej wybudowano, na potrzeby PeWuKi, Hotel Polonia –Po zakończeniu PeWuKi hotel stał się budynkiem mieszkalnym, były tu też biura Zarządu Miejskiego, a pod koniec II wojny światowej stał się szpitalem wojskowym, od stycznia 2012 Specjalistyczny Szpital Kliniczny UM…
widok od ulicy Stolarskiej
Poza terenem targów również zabytkowy Pawilon Ceramiki Budowlanej (obecnie sala gimnastyczna przy szkole na ul. Jarochowskiego 1), .. attyka, jak i wieżyczki już nie istnieją. Zamurowano również podcienia, tworząc salę gimnastyczną (pełniła ona krótko rolę kostnicy, kiedy to Armia Czerwona urządziła w sali szpital polowy w kwietniu 1945).
Większość budynków zlokalizowano wokół Placu św. Marka. Plac o wymiarach 80 na 270 metrów, zaprojektował go Roger Sławski główny architekt PeWuKi w 1929r.
Były tu długie kolumnady wzdłuż pawilonów i hal wystawowych otaczając plac, kolumny egipskie , złocone…..,
na płycie dwie fontanny – jedna „akt z delfinem”, druga – „obelisk z czterema Faunami” (nie znalazłem żadnego obrazka)…
po wojnie całkiem stał się innym placem, zniknęła większość kolumnady i fontanny, została ino nazwa, stał się placem do ekspozycji obiektów wielkogabarytowych oraz maszyn, albo parking….
Wiele pawilonów już nie istnieje, wiele nowych powstało, ciekawych, mniej ciekawych… podczas budowy np. pawilonu 9 trzeba było wysadzać schrony z II wojny, wysadzono w Boże Narodzenie 1971r (ludzie siedzieli w domach)…. więc mniej słyszeli, mniejszy ruch na ulicach..
kilka obrazków z wewnątrz terenu targów
Wejście Główne (Wejście Wschodnie)
Znajduje na osi Mostu Dworcowego.. Początkowo wejście na wystawy odbywało się pod gołym niebem, pomiędzy dwoma okazałymi pylonami pokazane przy obrazku Wieży Górnośląską . Za czasów PRL teren ten nazywano Placem Masztowym, na masztach flagi państw wystawców…
, … w roku 2003 wybudowano „akwarium” – szklany pawilon, gdzie kasy, informacja, szatnie,…. (szklany bo miał nie zasłaniać iglicę) teraz służy jako miejsce reklamowe…
Wejście od ulicy Śniadeckich
Spacerując po terenach targowych wiedziałem, że coś ciekawego zobaczę, coś się ciekawego się dowiem, ale nie myślałem, że aż tu ciekawych miejsc, budynków, tyle tu historii… i ciągle niedosyt…
Na targach ciągle się dzieje począwszy od –
12.01 Targi Ślubne – X WIELKA GALA ŚLUBNA 2014
30.01 – 02.02 POLAGRA PREMIERY – Międzynarodowe Targi Mechanizacji Rolnictwa
10.02 – 12.02 SALMED …….
Po.. 26.11 – 28.11 SAKRALIA – Targi Wyposażenia Kościołów, Przedmiotów Liturgicznych i Dewocjonaliów
05.12 – 07.12 CAVALIADA – Targi Sprzętu Jeździeckiego
Ale też Aktywni 50+ i z tej imprezy kilka obrazków, a przy okazji można zobaczyć wnętrza hali…
Nocny widok na iglicę….
W roku 2010 odsłonięto tablicę poświęconą Eugeniuszowi Kwiatkowskiemu – m.in. inicjatorowi aktywizacji gospodarczej, ministrowi przemysłu i handlu, wicepremierowi w latach 1935-1939 oraz przyjacielowi Poznania i targów poznańskich. Tablica znajduje na pawilonie nr 5 World Trade center…
Na następny zapraszam na ulicę Kolejową i wokół….🙂