Po fyrtlach Poznania 102 – Twierdza Poznań -„Festung Posen”

9.9/10 - (8 votes)

Twierdza Poznań -„Festung Posen”pozostałości fortu Winiary
Do tej pory moje spacery były jakby w zamkniętym terenie. Był Ostrów Tumski, najstarsza część Poznania, pokazany w części moich spacerów, tereny zamknięte wodą, bo Ostrów Tumski to wyspa, dalej spacery wewnątrz murów średniowiecznego miasta lokacyjnego, czyli starego Poznania z ratuszem, Starym Rynkiem i ulicami wokół, Prusacy po 1793 roku nakazali rozebranie tych murów, do dzisiaj zostało ino trochę, pokazanych podczas spaceru po ich pozostałościach.
Od roku 1828  znowu zaczęto obmurować Poznań czyniąc go twierdzą i to jedną z największych tego typu w Europie. Otoczenie miasta fortyfikacjami na wiele lat ograniczyło jego rozwój terytorialny.

Twierdza  Poznań

Twierdza poligonalna

Centralnym fortem w strukturze umocnień poligonalnych Twierdzy Poznań (Festung Posen) był Fort Winiary czyli Cytadela  na Wzgórzu Winiary. W połowie XIX wieku zaborcze władze pruskie przekształciły Poznań w twierdzę (obok Koblencji, Poznań był największym miastem-twierdzą w państwie pruskim). a fort Winiary był największym fortem artyleryjskim w Europie,..

Przed budową były na wzgórzu winnice, była też wioska Winiary i Bonin…Pierwszą łopatę pod budowę fortu wbito z rozkazu Fryderyka Wilhelma III dnia 24 kwietnia 1828 roku przenosząc wioski… na teren gdzie dzisiaj Winiary Osiedle. Z tych czasów, miedzy blokami można zobaczyć kilka kapliczki.  Ponieważ w miejscu gdzie powstała nowa wioska nie było kościoła mieszkańcy budowali kapliczki, podobne jak ta z 1833roku…

 2 004

i budowano fort nie licząc się z kosztami (3 miliony 500 tysięcy talarów), uruchomiono nowe cegielnie na Przepadku (nad Wierzbakiem), na Ratajach, w Żabikowie, cegły transportowano koleją konną, kamień transportowano  Wartą, …. majstrów ściągano z Magdeburga, Szczecina, Wrocławia…. budowę kończono do 1842 roku budując przeciwskarpy i fosy..

schemat cytadela Kopia

śródszaniec Kopia

fort winiary 1838

65200

23

Cytadelę otoczono fosą głęboka 7 m, szeroka 6 – 32 m, a obszar to około 100 ha. Wokół prowadziła kryta droga na stoku bojowym…Fort górował nad miastem, zapewniając kontrolę nad całą okolicą

18-700

Brama Główna Fortu Winiary 1919 r

Podczas I wojny światowej Fort Winiary był poza zasięgiem wojny. W 1918 roku załoga to 800 ludzi w tym 50 Polaków. Po wybuchu Powstania Wielkopolskiego Polakom udało się szybko opanować Cytadelę i zmusić załogę niemiecką do kapitulacji bez walki.  W czasie II wojny światowej fort był więzieniem dla jeńców wojennych – najpierw polskich, potem brytyjskich i radzieckich…

cytadela 016 Kopia

Cytadela była ostatnim punktem oporu  kilkudziesięciotysięcznej załogi Niemców, zdobyto ją po ciężkich walkach 23 lutego 1945 roku. Walki trwały pięć dni zginęło w nich kilkuset żołnierzy radzieckich i około 100 mieszkańców Poznania. Fort zniszczony  szczególnie reduta koszarowa….

b 002

cytadela walki 45 r

zniszczenia cytadela 45

cytadela po 1945

 Po wojnie podjęto decyzję o rozbiórce fortu. I rozebrano a z cegły odbudowywano Warszawę, Poznań też, w (Poznaniu Dębiec, Chociszewskiego). Cegły z takimi znakami można tam spotkać..

1 046

Od 1962 roku zaczęto na Cytadeli budować park „Park Pomnik Przyjaźni i Braterstwa Broni Polsko Radzieckiej”,  teraz Park Cytadela. Ocalałe  fragmenty  murów, umocnień wpisano do rejestru zabytków….Najpierw postaram się pokazać niektóre zachowane i ciekawe miejsca…. a sam park zostawię na potem… na początek na zachód od głównego wejścia do parku, od pomnika kiedyś z gwiazdą,

cytadela 001 Kopia

Wejście do fortu było w innym miejscu, bardziej na wschód, trochę śladu zostało,  trochę pokażę później,

a teraz pozostałości Reduty I wraz fosą,

cytadela 054 Kopia

fosa

fosa 1

reduta I a

reduta I 1a

reduta I g

reduta Im

i Reduta II

reduta IIa

reduta II

obok  magazyn prochu

magazyn prochu I

Rawelin I

Rawelin I

szpic rawelinu I

raweli I

raweli Ig

raweli Ib

raweli Ie

za tym otworem ( wyżej) zbyt dużo miejsca nie ma, podobnie jak w  Bastionie I Johann (niżej)….. bo tu rozebrany tylko mur przedni.. Ten Bastion był usytuowany między rawelinem I i II (rawelin II to dzisiaj rosarium)

Bastion I Johann Kopia

drzewa rozsadzają mury bastionu

Bastion I Johann1

Bastion I Johannz Kopia

Teraz powinien być Rawelin II, ale w miejscu gdzie był  urządzono   rosarium , wywieziono górę ziemi , i jeszcze zagłębiono na staw…  bo rawelin to góry ziemi … rawelinu nie ma… rosarium jest… ale warto sobie wyobrazić wielkość tego obiektu bojowego patrząc na rosarium…

1 059

dalej  między rosarium i Bramą Polną pozostałości Bastionu II – Leopold

Bastion II - Leopold

Bastion II - Leopold4

Bastion II - Leopold7

Bastion II - Leopold 1

Brama Polna (Północna) – tędy kiedyś jeździła kolejka wąskotorowa do Biedruska na poligon

Brama  Polna Kopia

widok od zewnątrz fortu

brama polnaa

fosa przy Bramie Polnej

Brama  Polna2

dalej rawelin III

rawelin IIIa

Pozostałości wałów ziemnych, pozostałości fosy,  murów fosy

rawelin III

rawelin IIIb fosa

rawelin IIIg

rawelin III czoło

między rawelinami III i IV  pozostałości  Bastionu III – Ludwig 

Bastion III - Ludwig 1

Bastion III - Ludwig 2

Dalej rawelin IV  trochę na północny wschód od amfiteatru, …ale ….niewiele zobaczyłem…

Amfiteatr Kopia

Chyba  czubek tego rawelinu IV Ale nie do końca jestem pewien…

rawelin IV (chyba)

pozostałości reduty III

reduta IIIa

reduta IIIb

reduta IV w miejscu gdzie teraz   Tarasy Cytadeli

reduta IV Tarasy cytadeli

obok schron sanitarny

schron. sanitarny - Kopia (2)

schron. sanitarny2

schron sanitarny 4

zachowana estakada i  kazamaty estakady Wielkiej Śluzy (kilkadziesiąt kazamat ze strzelnicami dla broni ręcznej) , prowadziła od Wielkiej Śluzy do fortu

estakada   - Wielka Śluza  1 Kopia

Eskada  - Wielka śluza

mieszkaniec kamazat pozuje, za piwko…..:)

estakada   - Wielka Śluza2 Kopia

estakada   - Wielka Śluza3

ponieważ estakada prowadzi do Wielkiej Śluzy – dwa słowa o Wielkiej Śluzie. … wybudowana  w 1832 roku – był to most  19m szeroki 82 m długi, dwanaście przęseł po 5 m, z trzema rzędami zastaw… to wszystko bronione .. na moście 12 kazamat ,  mur strzelecki,… Śluza była osłaniana przez przyczółek mostowy (fort Roona). Fort Roon, pozostałość po nim reduta fortu znajduje się na terenie elektrociepłowni Garbary. (bez dostępu).

tpws_02k

wielka_sluza

Śluza została zburzona w roku 1924, gdy zdano sobie sprawę jak wielkie zagrożenie powodziowe niesie ze sobą, na przęsłach zatrzymywała się kra…. zostało się ino niewiele

117 080

 Od estakady Wielkiej Śluzy powinien zacząć się właściwy fort, czyli śródszaniec, czyli „Kernwerk”,  na tym placu… niestety rozebrany, cegła w Warszawie i niektórych budynkach Poznania,

1 022

pozostał się jeno kawałek   głównego wejście do fortu Winiary

Prawdziwe centrum oraz główne wejście  fortu Winiary1

Prawdziwe centrum oraz główne wejście  fortu Winiary

i jako pomnika „Saperów” podpora mostu

12 044 Kopia

Po drugiej strony Reduty Koszarowej (której już nie ma) Estakada Małej Śluzy z pozostałościami  fosy  Reduty Koszarowej

pozostałości fosy reduty koszarowej

fosa reduty koszarowej przy małe śluzie

fosa reduty koszarowej przy małe śluzie3

Estakada Małej Śluzy

estakada   - mała śluza

Prawdopodobnie w kazamatach Małej Śluzy więziono polskich spiskowców po powstaniach 1846, 1848 i 1863 r. (m.in. Ludwika Mierosławskiego, Władysława Niegolewskiego, Walentego Stefańskiego, Tytusa Działyńskiego czy Jakuba Krauthofera), tu też przebywali jeńcy wojenni po zwycięskich dla Prus wojnach z Danią (1864), Au-strią (1866) i Francją (1870-71).

estakada   - mała śluza6

W celu upamiętnienia bohaterstwa żołnierzy polskich na murze przeciwskarpy powieszono tablice pamiątkowe, dzisiaj wisi ich czternaście…

mała śluza tablice

mała śluza tablice1

mała śluza tablice2

mała śluza tablice4

31 sierpnia 1982 roku we wnętrzu korytarza kazamatowego otwarto ekspozycję stałą Muzeum Armii „Poznań”,

cytadela 029 Kopia

Estakada prowadziła do Małej Śluzy –  jaz zbudowany  w 1832 – 1837  na rzeczce Wierzbak, miała 75 m … obok śluzy wybudowano fort Hake (Świętego Wojciecha), którego zadaniem była obrona jazu

Fort Hake, Mała Śluza oraz brama Cmentarna wedle rysunku J.Minutolego (ze zbiorów WBC)

Mała_Śluza

  Mała Śluza i fort Hake, zwany też Fortem św. Wojciecha, znajdowały się w miejscu gdzie dzisiaj parking przy ulicy Na Podgórniku, w 2008 harcerze miłośnicy fortyfikacji odkryli pozostałości dużego przepustu… ale teraz zasypano i jest parking…

Dawny schron amunicyjny – teraz  od lat 60 XX wieku – Muzeum Militarium

12 150

wewnątrz schronu muzeum (więcej o tych muzeach potem

12 146

Zapraszam na następny spacer po Parku Cytadela …..

 

Dodaj komentarz

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.