Po fyrtlach Poznania 69 – Rybaki

10/10 - (2 votes)

Rybaki

Rybaki to, tak się uważa, rejon między ulicami Półwiejską od zachodu a Strzelecką od wschodu i północy i od południa Królowej Jadwigi na południu. Środek to ulica Rybaki . Prawdopodobnie osada istniała już w XIII wieku, a zapiski o osadzie z 1441. Mieszkali tu rybacy, którzy łowili w Strudze Karmelickiej ( struga już nie istnieje a płynęła kiedyś gdzie teraz ulica Karmelicka) i pewno w Warcie.. Dzisiejsze Rybaki to kiedyś dwie osady -Rybaki i Piaski (Łąkowa)

Rybaki się zmieniły na przełomie XIX i XX w. Wtedy zaczęto budować duże 4 i 5 kamienice w duchu secesji i historyzmu…..

Rybaki to też Kościół Bożego Ciała przy ul Krakowskiej.

Kościół Bożego Ciała – sanktuarium zbudowane w stylu gotyckim z fundacji (1406 r.) Władysława Jagiełły na terenie określanym dawniej jako Piaski . Położone jest w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki Warty . Według legendy powstało ono w miejscu, w którym znaleziono zbezczeszczone hostie.

Historia

Wg przekazów historia (może legenda) kościoła rozpoczyna się 15 sierpnia 1399 roku. W tym dniu hostie wykradzione z kościoła Dominikanów (dzisiaj Księży Jezuitów), następnie sprofanowane w kamienicy przy ul. Żydowskiej i porzucone na nadwarciańskich łąkach. W uroczystej procesji przeniesiono sprofanowane hostie do kościoła św. Marii Magdaleny (ówczesnej fary na Placu Kolegiackim). Wkrótce po tych wydarzeniach na miejscu znalezienia hostii powstała drewniana kaplica. Sława tego miejsca rosła (do dnia dzisiejszego zachowały się zapiski z księgi cudów) i sprawiła, że zgodnie z życzeniem króla Władysława Jagiełły (dokument fundacyjny z 1406 roku), wybudowano kościół i klasztor karmelitów trzewiczkowym. Budowa kościoła trwała bardzo długo ze względu na trudne warunki posadowienia budowli. Nadwarciańskie łąki często zalewane przez występującą z brzegów Wartę nie stanowiły stabilnego oparcia dla potężnej budowli. Kościół i klasztor zyskały swą obecną formę po przebudowie z lat 1465 – 1470. Kościół ucierpiał podczas „potopu szwedzkiego” w 1657 roku zwłaszcza gotyckie sklepienie nawy głównej. Zniszczenia usunięto dopiero w 1664 roku przebudowując sklepienie nawy głównej, wtedy też dobudowano barokową fasadę. Na przełomie XVII i XVIII wieku pobudowano przysadzistą wieżę według projektu Krzysztofa Bonadury Starszego a w 1726 powstała kaplica Matki Boski Szkaplerznej. W roku 1826 prusacy skasowali zakon a opuszczony kościół i klasztor zaczął niszczeć. W 1856 roku kościół została przejęty przez reformatorów co uratowało kościół od rozbiórki. Zabudowania klasztorne zostały zamienione na koszary a potem na więzienie. W 1899 roku kościół stał się kościołem parafialnym dla Wildy, dawnych osad Rybaki i Piaski.

Podczas II wojny światowej kościół staje się magazynem, zniszczone zostają zabytkowe stalle w prezbiterium, potraktowane jako podpałka, a podczas walk o Poznań w 1945 roku zniszczona zostaje część sklepienia i dwa okna z pięciu z maswarkami… W 1946 -1947 przeprowadzono renowacje kościoła. W latach 1998 – 2004 zostaje odnowiona wieża i fronton kościoła, a następnie gruntownie odrestaurowane wnętrze świątyni (malowanie kościoła, główny ołtarz, obrazy na sklepieniu nawy głównej, konfesjonały,…..), oraz zakrystii.

Architektura

Świątynia stoi na niewielkim dziedzińcu, który niegdyś był klasztornym cmentarzem, otoczonym ceglanym murem. Podmokły teren na którym wzniesiono kościół wymusi pobudowanie, masywnych skarp sięgających aż do gzymsu, które podpierają wysoki korpus kościoła. W południowej elewacji kościoła widoczny jest oryginalny gotycki portal odsłonięty podczas renowacji w 1922-27 wzorując się na nim odtworzono portale główny i północny.

Front zdominowany jest przez olbrzymie, pięciodzielne okno ze średniowiecznym laskowaniem, fasadę wieńczy szczyt w stylu barokowym w którym widnieje płaskorzeźba kielicha i trzech hostii. W prezbiterium znajdują się trzy z pięciu okien posiadają oryginalne, XV-wieczne maswerki. Do prezbiterium od strony południowej przylega XVIII -wieczna zakrystia, której elewację ozdobiono rokowymi pilastrami. Od zachodu do świątyni przylega dwukondygnacyjny budynek zespołu poklasztornego. Na dziedzińcu stoi XVIII-wieczna figura proroka Eliasza, który trzyma w ręce płomienny miecz.

widok kościoła od strony północnej

Otoczenie kościoła z figurą proroka Eliasza

Wnętrza

Świątynia pseudohalowa, trzynawowa, pierwotnie przykryta sklepieniem gwiaździstym, które zachowało się w nawach bocznych, obecnie nawę główną przykrywa sklepienie kolebkowe z lunetami z nad prezbiterium sklepienie krzyżow-żebrowe. W kościele znajdują się trzy bogato zdobione konfesjonały z XVII wieku. Pośrodku nawy głównej znajdowała się konfesja św. Onufrego, według tradycji w miejscu znalezienia hostii. W tej chwili w miejscu tym znajduje się fragment konfesji z XVIII wiecznymi rzeźbami trzech Żydów, którzy wrzucają hostie do studni. Na ścianach prezbiterium portrety fundatorów – Władysława Jagiełły i Jadwigi z 1655 roku. Co ciekawe, królewska para występuje na portretach w strojach współczesnych malarzowi, a nie jak nakazywałaby logika w strojach średniowiecznych. Największym skarbem kościoła jest monstrancja z 1400 roku, która jest najstarszą gotycką monstrancją na ziemiach polskich, prawdopodobnie zdobycz podczas bitwy pod Grunwaldem. Ołtarz główny z około 1740 roku z obrazem „Ostatnia Wieczerza” nieznanego autora, sam ołtarz wykonany ze sztucznego marmuru według projektu Pompeo Ferrarego, który zaprojektował również kaplicę Matki Bożej Szkaplerznej.

widok kościoła

Przy Krakowskiej jeszcze Zespół Ogólnokształcących nr 7 i VI Liceum Ogólnokształcące im. Paderewskiego, popularny Paderek. mieszczący się w budynku dawnej szkoły dla dziewcząt Wegenersche Höhere Mädchenschule.

Jedna z najstarszych szkół (1921) i jedna z lepszych w mieście Szkoła do 1956 roku była tylko liceum męskim, a do dzisiaj w dziennikach najpierw wpisani są chłopcy. Zbigniew Zakrzewski pisze o jednej kamienic nr 14 lub 16 w której powstał „Paderek”„Szczególna pamięć należy się kamienicy usytuowanej na narożniku ulicy Wyspiańskiego i Kossaka powstało tam jesienią 1921 roku Państwowe Gimnazjum na Łazarzu. Przejęło ono uczniów Gimnazjum Marcinkowskiego, które wobec nadmiernej liczby zgłoszeń nie zdołało ulokować ich u siebie, a ponadto uczniów prywatnego Gimnazjum imienia Księdza Piotra Wawrzyniaka. Niebawem uczelnia ta .. została obdarzona patronatem Ignacego Paderewskiego” Wygląda na to , że tu początki „Paderka”, choć jedne źródła mówią, że początek „Paderka” na Wyspiańskiego 8, inne, że pod nr 56, z tym, że zarówno numeru 8 jak i 56 na ulicy Wyspiańskiego nie ma więc chyba trzeba wierzyć Zakrzewskiemu. Od 1924 r. szkoła zaczęła nosić nowe imię – Państwowe Gimnazjum Męskie Humanistyczne im. Ignacego Jana Paderewskiego. W 1924 roku szkoła gościła I. J. Paderewskiego jako swojego patrona. 1930 roku zmieniono lokalizację szkoły, przenosząc ją do budynku przy Wałach Zygmunta Starego (Aleja Niepodległości), który dziś jest Gmachem Głównym poznańskiej Uniwersytetu Ekonomicznego.

Po 1945 roku

W 1945 roku reaktywowano szkołę pod nazwą Państwowe Gimnazjum i Liceum Męskie im. Ignacego Jana Paderewskiego. W kwietniu przydzielono szkole nowy gmach po byłym niemieckim Gimnazjum im. F. Schillera ul. Wały Jagiełły 1/2 (obecnie Krakowska ). W 1949 roku otwarto testament patrona, w którym umieszczony został zapis dla Rady Opiekuńczej Gimnazjum im. Ignacego Paderewskiego. Szkoła otrzymała sztandar, Złotą Księgę Szkoły i tablicę poświęconą patronowi. W 1953 roku władze komunistyczne zakazały szkole prawa noszenia imienia I. J. Paderewskiego, prawo to odzyskała dopiero po powstaniu czerwcowym w 1956 roku. Dzisiaj to Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 7 (VI Liceum Ogólnokształcące, VI Liceum Ogól. dla Dorosłych, VI Uzupełniające LO dla Dorosłych) (ZSO nr 7).

Królewski Urząd Miar i Państwowy Urząd Wzorcowniczy, Budynek zbudowany w 1918 roku, mimo, że najdalej położony od Dzielnicy Cesarskiej, wpisywał się w ideę budowy gmachów urzędowych przy Ringu Stubbena . Projekt Rudolfa Otta Mayera. Budynek trzykondygnacyjny z kamiennym detalem i reprezentacyjnym holem o arkadowych przejściach z mieszkaniem dla naczelnika urzędu. W latach budynek udało się zeszpecić dobudowując dwa piętra. Obecnie w gmachu mieści się Okręgowy Urząd Miar w Poznaniu i Wydział Zamiejscowy Okręgowego Urzędu Probierczego w Krakowie

i jeszcze kawałek Krakowskiej przed ulicą Półwiejską widok na Hotel Andersia

Ulica Rybaki

Biegnie od ulicy Strzeleckiej do Krakowskiej (dawniej Wały Jagiełły).

Historia

Przy jednej z dawniejszych odnóg Warty, Strudze Karmelickiej ( struga już nie istnieje a płynęła kiedyś gdzie teraz ulica Karmelicka) powstała prawdopodobnie w XIII wieku (choć wymieniona w dokumentach dopiero 1441) osada pod nazwą „Rybaki“, zamieszkała pierwotnie przez rybaków, później osiadła tu także inna ludność. Osada miała własny rynek i kilka uliczek. Nazwa osady przeniosła się potem na ulicę. (W brzmieniu niemieckim zwano ją „Fischerei“). W r. 1870 próba podzielenia ulicy nie się zachowała, potocznie używano tylko nazwy „plac Rybacki”. Nazwa ulicy w brzmieniu polskim ustalona 16. 6. 1919.

Szkoła Budownictwa

Na ulicy Rybaki nr 17 / Krakowska/ Łąkowa – Szkoła Budownictwa. Druga połowa XIX wiek to rozwój budownictwa, potrzeba fachowców to i potrzeba szkoły szkolącej budowlańców. Powołano więc szkołę budowlaną na Rybakach. W latach 1891-1893 dla szkoły wybudowano nowy budynek w stylu charakterystycznym dla pruskiego budownictwa użyteczności publicznej. Po niemiecku nazywała się Baugewerkschule, teraz Zespół Szkół Budowlanych im. Gen. Władysława Andersa. Z okazji nadania szkole imienia do szkoły przyjechała w 2008 r Irena Anders wdowa po generale.. Wpisana do rejestru zabytków nr A 280 z 13. 03.1985r.

Od strony Krakowskiej

od ulicy Rybaki

i ta szkoła od strony ulicy Łąkowej

Nr 20 na ulicy Rybaki – jedna z najładniej zrewitalizowanych w latach 2006-08, kamienic w Poznaniu, wybudowana przed 1910 rokiem , Budynek pięciokondygnacyjny, w środkowej części elewacji posiada dwa piony zwieńczone ozdobnymi szczytami ze sterczynami, ozdobne balkony w części cofnięte poza lico elewacji, interesujące różne ciągi okien i ich oprawy na poszczególnych kondygnacjach

Nr 24/25 na narożniku ulic Rybaki 24/25 i Kwiatowej 3 interesująca kamienica z narożną wieżyczką z cebulastym hełmem przełomu XIX i XX wieku. Kamienica wybudowana w 1904 roku dla przedsiębiorcy budowlanego Władysława Barcikowskiego, projekt Ludwika Frankiewicza. W 1910 r. odkupił ją piekarz i cukiernik Edward Hahn. Piękne zdobiona klatka schodowa.

hełm

Pod numerem Nr 36 – Hotel Stare Miasto” trzygwiazdkowy hotel … Oddany do użytku w 2004 roku obiekt

Obrazek z ulicy Rybaki

Ulica Łąkowa

Śródmieście, południe. Od Wałów Królowej Jadwigi do ul. Strzeleckiej. Stoi na terytorium średniowiecznego przedmieścia Piasków. Powstała w pierwszej połowie XIX wieku. Zwała się zawsze „Łąkową“. (Wiesenstr.). Nazwa wywodzi się od łąk karmelickich wzgl. wildeckich, ku którym ulica prowadzi. Nazwę polską ustalono 16.6.1919r.

Nr 4, 4a i 4b – imponująca kamienica, Obiekt zbudowano w pierwszym dziesięcioleciu XX wieku (niektórzy powiadają, że zbudowana w latach 1896-97) dla przedsiębiorcy Widermanna. W 1921 roku właściciel odsprzedał kamienicę Zgromadzeniu Sióstr Elżbietanek, które urządziły w niej siedzibę nowicjatu. W czasie wojny budynek zajęli Niemcy. Odzyskany przez zakonnice po 1945 roku służy im do dziś. Kamienica formie neorenesansowej, elewacja z ceramicznej cegły, w narożniku cylindryczna wieża nakryta stożkowym hełmem, wykusze, loggie, balkony, ozdobne szczyty w dachu…

Wieżyczka, wykusze, ceglana licówka, trochę sztukaterii, oprawa okien…

Szpital Elżbietanek

– Dom Prowincjalny Św. Elżbiety. Siostry Elżbietanki przybyły do Poznania w roku 1871 i tu zaczęły prowadzić samarytańską służbę dla ubogich i cierpiących. Początkowo zamieszkały u sióstr Urszulanek na ul. Młyńskiej, a po kilku miesiącach w małym, wynajętym domku przy ul. Za Bramką. W 1875 r. przeprowadziły się do opustoszałego klasztoru Sióstr Karmelitanek przy ul. Wieżowej. W latach 1883 – 1885 kupiły parcelę z małym domkiem robotniczym przy ul. Łąkowej i zbudowały II piętrowy dom. Potem w latach 1908-1913 zbudowały i rozbudowały szpital. W 1920 roku siostry zorganizowały Szkołę Pielęgniarską, w 1930roku dobudowały następne skrzydło szpitala od strony drogi prowadzącej do kościoła Bożego Ciała . Oprócz pracy w szpitalu Siostry prowadziły na terenie Poznania: pięć przedszkoli i pracowały w „Ochronkach magistrackich”.
Podczas wojny część sióstr wywieziono do obozu w Bojanowie, część się rozjechała, kilka z nich zostało przy chorych.. …

budynek od strony ulicy Łąkowej

Po wojnie II światowej 23 lutego 1945 dom i szpital zajęło wojsko radzieckie, 19 listopada 1945 powrót Sióstr i porządkowanie zdewastowanych pomieszczeń i urządzenie szpitala. W styczniu 1946 roku zaczęto przyjmować chorych. W październiku 1950 szpital przejęło UB do swego wyłącznego użytku. Urządzenia szpitalne rozwieziono do innych szpitali poznańskich. Siostry przeniesiono do Szpitala przy Samuela Engela (Niegolewskich) 13, a w 1962 r. wszystkie zwolniono z pracy, …. W styczniu 1977 r. szpital został przejęty przez Akademię Medyczną – Klinika Onkologii (po 28 latach odmurowano drzwi do kaplicy, by chorzy mogli z niej korzystać).

Do października 2011 r. był tu Szpital Kliniczny Uniwersytetu Medycznego, pomieszczenia zostały oddane zakonnicom w stanie, w którym bez generalnego remontu nie ma szans na kontynuowanie działalności.

Architektura

Dom zakonny jak i szpital zbudowany w stylu łączącym elementy neogotyckie i neorenesansowe. Zdobienia fasady to wzory układane z cegły ceramicznej. Od strony ulicy Łąkowej zwracają uwagę trzy imponujące szczyty oraz smukła wieżyczka nad klatką schodową z windą. Ulica przed budynkiem była brukowana dębową kostką, aby hałas nie przeszkadzał chorym. Budynek jako jedyny w mieście posiadał oświetlenie gazowe i pierwszą windę w Poznaniu, windę podobno przepiękną, z mahoniowego drewna z metalowym okratowaniem i secesyjnymi mosiężnymi elementami dekoracyjnymi.. Od strony dużego dziedzińca widnieje zaokrąglona ściana kaplicy zakonnej. Wpisana do zabytków jako „Szpital Elżbietanek” nr A 216 z 1979.03.21.

Łąkowej 16 i Kwiatowej 7 ; Łąkowa 15 i Kwiatowej 8; Łąkowej 20 i Kopernika 8 opisane podcza spaceru po Kwiatowej i Kopernika.

Ulica Kwiatowa

Ul. Kwiatowa. Od ul. Półwiejskiej do ul. Łąkowej. Ulica ta otrzymała nazwę w r. 1870 na długości od Półwiejskiej do Rybaków „przejście Półwiejskie“ (Halbdorfdurchgang), a na długości od Rybaków do Łąkowej nazwę „ul. Karmelicka“. Nazw tych w praktyce nie wprowadzono z powodu braku wspólnego stanowiska Magistratu i prezydium policji. W kilka lat później jednak całą ulicę nazwano „ul. Kwiatową“ (Blumenstr.). Nazwę taką nosiła dawniej jedna z ulic, zniszczonych przy budowie fortecy. W brzmieniu polskim ustalono nazwę 16. 6. 1919.

Znacząca zabudowa ulicy nastąpiła na przełomie XIX i XX w. Wtedy to zabudowano trakt okazałymi 4- i 5-piętrowymi kamienicami w duchu secesji i historyzmu.

Przy ulicy

Nr 2 Zbudowana w 1904 -06 roku (podobnie jak kamienica pod nr 3) dla Władysława Barcikowskiego, mistrza ciesielskiego i murarskiego. Projekt Ludwika Frankiewicza. Powstała na miejscu wcześniejszego budynku. Wraz z kamienicą nr 3 stanowią jednolitą całość. W 1906 roku kamienica przeszła na własność Bolesława Graczyńskiego. Unikalna architektura, bogato zdobioną elewację frontową, wiele dodatków secesji, liczne zdobienia murarskie wewnątrz, szczyt kamienicy zwieńcza trójkątny tympanon z tarczą herbową i inicjałami WB (Władysław Barcikowski)

Nr 3 U zbiegu ulic Kwiatowej 3 i Rybaki 24/25 interesująca kamienica z narożną wieżyczką z cebulastym hełmem. Kamienica wybudowana w 1904 roku dla przedsiębiorcy budowlanego Władysława Barcikowskiego, projekt Ludwika Frankiewicza. W 1910 r. odkupił ją piekarz i cukiernik Edward Hahn. Piękne zdobiona klatka schodowa

Nr 5 Kamienica zbudowana 1904 lub 1905 dla rajcy miejskiego W. Schweigera, zaprojektowana przez wybitnego architekta Oskara Hoffmanna. W 1907 roku nowym właścicielem kamienicy został architekt Kazimierz Palacz, a w 1908 roku – aptekarz i rentier B. Schoen…. W latach 20. i 30. XX wieku kamienica należała do Walerii Cegielskiej. Obecną właścicielką jest spadkobierczyni rodziny Cegielskich – Urszula Cegielska. Kamienica – kiedyś pewno ciekawa.. niestety dzisiaj się sypie ….

Nr 6 Kamienica z 1905 roku dla budowniczego Ludwika Frankiewicza wg projektu spółki architektonicznej Raeder & Meister. Pierwszym właścicielem kamienicy została również wyżej wymieniona spółka. Od 1913 roku aż do okresu międzywojennego właścicielem kamienicy został już tylko sam Reader.

Nr 7 U zbiegu ulic Kwiatowej 7 i Łąkowej 16 piękna neorenesansowa kamienica zbudowana w 1905 r. dla inwestora budowlanego J. Straussa. Trzy wykusze, dwa na skrzydłach, trzeci tworzy łącznik w narożniku. Elewacje z miodowej cegły licówki i dekorowanych sztukateriami tynków. Narożnik kamienicy zwieńczył neobarokowy szczyt z inicjałami JS i rokiem jej budowy.

Nr 8 Kamienica Jana Murkowskiego na narożniku ulicy Kwiatowej 8 i Łąkowa 15 o secesyjnej dekoracji. Projekt Oskara Hoffmanna. Budynek czterokondygnacyjny z piątą ukrytą w dachu. Wydatny szczyt zdobiony maską kobiety nad okrągłym wykuszem i balkonem, kute balustrady balkonów… Wpisana do rejestru zabytków nr A-402 z 08.01.1993

Bogate zdobienia, podobno również ciekawe wnętrza, wejścia, klatki schodowe

Większość kamienic na tej ulica zaprojektował Ludwik Frankiewicz

na koniec na Rybakach ulica Kopernika

Ulica ta w roku 1885 była drogą prywatną, którą powszechnie nazywano ulicą Kopernika. Co ciekawe, władze miejskie odmówiły spełniania wniosku prezydium policji, aby nadać ulicy oficjalną nazwę, argumentując że nie można tolerować nazw prywatnych. Jak twierdził magistrat, otworzyłoby to możliwość nadawania „nazw najzdrożniejszych jak ul. Mierosławskiego, Kościuszki czy Ledóchowskiego”.

Nieco później wprowadzono jednak oficjalną nazwę dla ulicy zgodną z jej powszechnym określeniem. Władze polskie zaaprobowały patrona ulicy 16 czerwca 1919 r.

Nr 8 Jedna z najładniejszych kamienic na narożniku ulicy Kopernika 8 i Łąkowej 20 zbudowana w początkowych latach XX wieku w duchu renesansu północnego. Fasady licowane nietynkowaną, ceramiczną cegłą, narożnik z wykuszem i oryginalnym hełmem w zwieńczeniu, drugi wykusz od strony ulicy Łąkowej, mansardowy dach z facjatami kryje dodatkową, użytkową kondygnację, ozdoby sztukatorskie…. Mansardowy dach z facjatami kryje dodatkową, użytkową kondygnację .. Od strony Kopernika przejazd bramny a od Łąkowej wejście na klatkę schodową.

Nr 9 – „Kamienica pod Kopernikiem” Piękna, secesyjna pięciokondygnacyjna kamienica wraz z oficyną powstała około 1880 r. Idealnie symetryczna fasada podzielona jest na trzy części zwieńczone ozdobnymi szczytami. Na środkowy szczycie popiersie Mikołaja Kopernika patrona ulicy – niepowtarzalny w Poznaniu element.. Kamienica przeszła w ostatnich latach remont. Wpisana do rejestru zabytków pod nr A 399 z dnia 09.10.1992