Kórnik – zespół zamkowo-parkowy wraz z kościołem parafialnym – nekropolią właścicieli uznany jako pomnik historii – Rozporządzeniem Prezydenta RP z 15 czerwca 2011 roku (Dz.U. nr 143, poz. 836)
Zespół zamkowy składający się z: zamku, mostu, parku, dziedzińca, 3 oficyn pałacowych, oficyny folwarcznej i zabudowań folwarcznych tzw. Prowentu, decyzja z dnia 1 czerwca 1968 r., nr rejestru 116/A przy ulicy ul. Zamkowa
i Kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych, decyzja z dnia 22 grudnia 1932, nr rejestru 2421/A
wraz z dzwonnicą i murem kościoła pw. Wszystkich Świętych, decyzja z dnia 17 lipca 1968 r., nr rejestru 160/A
Zamek kórnicki ta istniejąca od czasów średniowiecza rezydencja, będąca w swej historii w posiadaniu kilku znakomitych rodów możnowładczych – wraz z założeniem parkowym i kościołem parafialnym – nekropolią właścicieli majątku, tworzą zespół o spójnym artystycznie charakterze. Kórnik jest doskonałym ucieleśnieniem romantycznej wizji siedziby arystokratycznej, właściwej dla XIX-wiecznej polskiej kultury, która łączy potrzebę upamiętnienia swego rodu z ambicjami o charakterze patriotycznym, przejawiającymi się w kolekcjonowaniu narodowych pamiątek i czynieniu z własnej rezydencji swoistej oprawy dla nich. Kulturotwórcza rola miejsca kontynuowana jest dziś przez Polską Akademię Nauk – opiekuna działającej tu biblioteki i muzeum.
Częścią tego zespołu jest :
Prowent
Zespół zabudowań folwarcznych między Bninem i Kórnikiem należących kiedyś do zamku w Kórniku. Najstarsze wzmianki o zabudowaniach w tym miejscu pochodzą z 1653 roku – wtedy przy podwórzu stała gorzelnia, piętrowy dom mieszkalny, mielcuch, powozownia, stajnia i psiarnią.
Budynki murowane prawdopodobnie powstały za czasów Teofili Szołdrskiej – Potulickiej. Zachowało się do dzisiaj kilka budynków Prowentu:
- dawna kuźnia zbudowana w 1818 roku, mimo małego pomieszczania, było tu również mieszkanie dla kowala. Dzisiaj w budynku tylko mieszkanie. W rej. zabytków 655078 116/A z 01.06.1968.
Budynek po browarze powstał przed 1758 rokiem. Budynek z mieszkaniami dla młynarza i mielcarza. Piwo dostarczano do majątkowych karczem i piwnicy zamku, było też częścią deputatu pracowników majątku. Z czasem produkcja piwa przestała się opłacać i obiekt przebudowano z przeznaczeniem na inne cele. Prawdopodobnie już za Jana Działyńskiego. W 1878 roku mieściła się w budynku wozownia i mieszkania. W 1945 budynek przebudowano na mieszkania nadbudowując jedną kondygnację.
- Dawna gorzelnia – budynek poddawany wiele razy przebudowie nie zachował żadnych elementów świadczących o pierwotnym przeznaczeniu. W Już w XIX wieku w skrajnych częściach były mieszkania a w środkowej części obora i stajnia, później oborę i stajnię zaadaptowano na stolarnię, skład drewna i łaźnię, za czasów Fundacji w 1928 roku mieszkania, jadalnia dla pracowników, chlewiki.. Teraz całość mieszkania.
- Budynek spichlerza (dzisiaj Kórnicki Dom Kultury), zbudowany pod koniec XVIII wieku. Przebudowywany kilkakrotnie zmienił swój pierwotny kształt. W 1873 roku Jan Działyński planował zaadoptować budynek na bibliotekę, na potrzeby likwidowanej w Paryżu Szkoły Polskiej na Batignolles. W 1877 roku zbiory znalazły swoje miejsce i składy się z 22300 tomów, 196 rękopisów, 1507 map oraz zbiór grafiki… Zbiory te zostały 1925 roku przekazane: jedna część Uniwersytetowi Wileńskiemu a druga część Bibliotece Narodowej w Warszawie. W 1926 budynek zaadaptowano na pomieszczenia administracyjne i mieszkania. Po pożarze w w 1931 roku zmieniono dach na mansardowy dodając jedną kondygnację mieszkalną (dzisiaj Kórnicki Dom Kultury).
- Tuż obok dawnego spichlerza KOKu – zabytkowy „Biały Domek”
Dom Mieszkalny zwany dawniej „Pod Kasztanami” zbudowany w ostatniej ćwierci XVIII wieku dla zarządcy dóbr Teofili Potulickiej. Mimo kilkukrotnych przebudów bryła budynku nie ulegała zmianie. W tym budynku 2 lipca 1923 roku urodziła się Wisława Szymborska. Budynek wpisany do zabytków 655078 116/A z 01.06.1968.
Po długich dyskusjach sięgających czasów przed wojennych, powstała promenada biegnąca brzegiem kórnickiego jeziora. Pierwszy 1,5 km odcinek od Bnina do Prowentu zrealizowano w 2010 roku, obecnie kończony (2015r) jest drugi odcinek 600 metrów na odcinku od Prowentu do restauracji „Biała Dama”. W budowie pomogły środki z Unii.
Promenada od 2012 nosi imię Wisławy Szymborskiej. Przy promenadzie stoi pomnik – ławeczka poetki autorstwa Piotra Mastalerza i Dawida Szafrańskiego. Pomnik odsłonięto 29 czerwca 2013 roku przededniu 90 rocznicy urodzin noblistki. Pomnik to ławeczka, na której siedzi kot, ze słynnego wiersza „Kot w pustym mieszkaniu” a Wisława Szymborska stoi uśmiechnięta z boku ławeczki, w płaszczu i kapeluszu.
Zapraszam na spacer po zamku kórnickim.