Po fyrtlach Poznania 106 – Twierdza Poligonalna cd

10/10 - (4 votes)

Umocnienia Lewobrzeżne

Regularny obwód umocnień otaczał miasto od strony zachodniej i południowej, od północy   łączył się z mocnieniami  przy Forcie Winiary tj nadszańcem Magazynowego  i lunetą Ceglaną przy Wzgórzu Świętego Wojciecha zaś na południowym wschodzie dochodził do Warty. Było to: sześciu bastionów, pięć nadszańców, kurtyn, ponieważ miasto znalazło się wewnątrz twierdzy stąd w obwałowaniach umieszczono 13 bram,…

Twierdza lewobrzeźna

Pierwszy z Bastionów – Bastion I Roder  zamykający umocnienia od strony Warty

Bastion I Roder

Między Bastionem I i następnym Bastionem II Brunneck  została zbudowana na początku lat 50   Brama Dębińska , budowę  osobiście nadzorował Fryderyk  Wilhelm IV . 

Brama Debinska 4

Pierwotnie nie planowana jej budowy, ale ze względu na zwiększający się ruch na południe od miasta, została przebita, jej przedłużeniem była Droga Dębińska – Droga kazał w 1820 roku wytyczyć książę Antoni Radziwiłł – droga prowadziła do pałacyku myśliwskiego na Dębinie, własności żony Księcia Ludwiki…

Brama Dębińska 1

W 1855 roku od strony miasta na fasadzie bramy umieszczono figurę (w piaskowcu)  Archanioła Michała (niektórzy uważają – że to Św. Jerzy… :))   dłuta Ludwika Sturmera.  Po rozebraniu bramy w roku 1908 figurę przeniesiono na fasadę szkoły przy ulicy Słowackiego na Jeżycach… Brama znajdowała się u wylotu ulicy Strzeleckiej oraz Garbar  

20 124

Następny Bastion od południa, Bastion II Brünneck , stał w miejscu gdzie dzisiaj ulica Karmelicka

Bastion II Brünneck

Bastion II Fort Brünneck  1

Brama Wildecka  – zaczęto ją budować  w 1841 roku między Bastionem  II i Bastionem III, brama z najdłuższym i najciemniejszym przejazdem (35m),   Prowadził przez nią wylot na południe, na Dolny Śląsk, w 1891 roku dotarła tu komunikacja publiczna, najpierw omnibusy konne a potem tramwaj konny, czerwony z Jeżyc… Rozebrano ją w 1904 roku. Stała na skrzyżowaniu ul. Półwiejskiej /Kościuszki/Krakowska..

 Brama Wildecka 1

Brama Wildecka a

4 Hotel Andersia Kopia

Dalej w miejscu gdzie Park Drwęckich znajdował się Bastion III Grolman

Bastion III Grolman

Bastion III Grolmana

Bastion III  Grolman

Bastion III  Grolman a

Między Bastionem III Grolman i Bastionem  IV Columb – Brama Rycerska cztero-przelotowa brama komunikacyjna, ostatnia, z wybudowanych w rdzeniu, bram komunikacyjnych, przebita w 1881-82 roku

Brama Rycerska

Droga z tej bramy  (teraz Ulica Towarowa) prowadziła w stronę towarowych bocznic kolejowych dworca kolejowego,(budowę dworca zakończono w 1879 r), Bramę rozebrano w 1906r..

Brama Rycerska1

Bastion Colomb – wybudowany w 1854 roku, rozebrany w 1903r i dzisiaj na jego miejscu Collegium Novum UAM, gmach główny Uniwersytetu Ekonomicznego, budynek Dyrekcji Kolei i Izba Rzemieślnicza i trochę parku

Bastionu  V Tietzen

W 1998 roku w Parku Marcinkowskiego odkopano trzykondygnacyjny blokhaus  należący do tego bastionu, po jego osuszeniu, urządzeniu- teraz to pub „Fort Colombo”…

7 081 Kopia

7 075

23e 118

Obok bastionu IV Brama kolejowa – wykorzystywana do celów wojskowych

Brama_kolejowa_1

Brama Kolejowa - rozbiórka

W tym miejscu warto wspomnieć o Kaponierze kolejowej zbudowana w 1872 roku –  samodzielny obiekt fortyfikacyjny , miała służyć do osłony ogniem linii kolejowych do Torunia i Stargardu Szczecińskiego…w latach 1968 – 1973 na tym miejscu zbudowano rondo im. Mikołaja Kopernika, ale nie udało się zniszczyć wszystkiego, zostało około 340 m/2, pomieszczenia służyły jako magazyny win importowanych. Podobno część ma zostać pokazane ludziom, pomieszczenia mają  być wykorzystane…  mieszczą się pod rondem Mikołaja Kopernika (Kaponiera)…

Kaponiara kolejowa

Kaponiera wybudowana w 11871 -72 roku  przez francuskich jeńców z wojny francusko – pruskiej… dokładnie co w niej będzie zobaczymy…

kaponiara kolejowa 2

druga brama między tymi bastionami-  IV Colomb i Bastionem V  – to Brama Berlińska, zbudowana w latach 1843-49 – główna brama Twierdzy Poznań, znajdowała się w miejscu gdzie dzisiaj skrzyżowania ulicy Kościuszki i Święty Marcin.

Brama Berlińska 1

Przy Bramie Berlińskiej  był punkt poboru akcyzy i podatku miejskiego.  Każdego dnia brama była niedostępna dla ruchu przez około 2x 10 minut- maszerowały tędy trzy bataliony grenadierów wracając z ćwiczeń. W 1880 roku przeprowadzono tu linię tramwaju konnego łączącą dworzec ze Starym Rynkiem

Brama Berlińska

Brama miała trzy przeloty, około 30m długości, 5m wysokości i 4m szerokości  w środkowym przelocie, po bokach przejścia, po kilku latach okazała się zbyt małą.., przebudowana na czwórprzelotową (dwa przejazdy 4m i dwa przejścia)

Brama Berlińska kol

 Bramę rozebrano w 1901, (nie mogła pomieścić ruchu), jeszcze zanim ogłoszono oficjalna decyzję o zniesieniu twierdzy (wrzesień 1902r), a ulica Święty Marcin została przedłużona do torów

Brama Berlińska 5

na wprost budynek intendentury wojskowej teraz w jego miejscu stoi dawny dom partii, a teraz w dawnym domu partii Collegium Historicum

Brama Berlińska 6

to prawie to samo miejsce, prawie…

02 037

Dalej już umocnienia Bastionu V Tietzen znajdował się w miejscu gdzie dzisiaj Park Mickiewicza a podobno ramionami sięga pod Collegium Maius i Urząd Wojewódzki (okazało się , że budując zbiornik przeciwpożarowy natrafiono na pozostałości), …Bastionu  V Tietzen

Następna brama – między Bastionem V i Bastionem VI Waldersse  to Brama Kundorfska (Królewska), prowadziła na drogę do Obornik i w kierunku Jeżyc…miała tylko jeden przejazd a trzy wejścia, które łączyły się po kilku metrach.. czyli skrywała mało oszustwo w fasadzie,…:)

Brama Krolewska 2

Rozebrana w 1894 roku

Brama Królewska

 ostatni bastion w umocnieniach poznańskiej poligonalnej twierdzy Bastion VI  Waldersee zbudowany w latach 1850 – 1854 , zburzony po 50 latach…

Bastion VI Waldersee

Przestrzeń między Bastionem Waldersee ,umocnieniami lewobrzeżnymi a umocnieniami Fortu Winiary zamykał Nadszaniec Magazynowy z  ziemno – wodną Lunetą Ceglaną – Waldersee, wysuniętą na przedpole nadszańca…Nadszaniec „nieregularne dzieło o podwójnym wale (wyższym artyleryjskim)…przed nadszańcem fosa, zapewne wodna,….”   Luneta Ceglana: „Ziemno-wodne dzieło o nieregularnym narysie z trzema czołami, otwartą szyją i wodną fosą… na dziedzińcu murowana parterowa reduta ….”  W umocnieniach budowano też mniejsze obiekty, były to – cztery wolnostojące prochownie, dwie w forcie Winiary, jedną w Bastionie I i jedna w nadszańcu Katedralnym; pojemność-  to około 1000 cetnarów prochu. Wybudowano też dwa laboratoria artyleryjskie – jedno w pośrodku umocnień prawobrzeżnych , a drugie  między Bastionem III i IV, później wybudowano jeszcze jedno laboratorium w forcie Winiary, dzisiaj w nim Muzeum Uzbrojenia…

W latach 1876- do 1907 wybudowano zewnętrzny pierścień fortów zewnętrznych, twierdza poligonalna stała się  w zasadzie zbędna.   Burmistrz Richard Witting zaczął starania o zniesienie twierdzy już 1891 r… ale dopiero podczas wizyty cesarza Wilhelma II w Poznaniu we wrześniu 1902 r oficjalnie twierdza przestała istnieć… i wreszcie Poznań odetchnął, zaczęto budować, dołączyły Wilda, Łazarz, Jeżyce, Górczyn…

Dzisiaj warto sobie wyobrazić jak zamknięty był Poznań , a  spacerując ulicą Królowej Jadwigi i Aleją Niepodległości warto cofnąć się w czasie do końca XIX wieku, bo wtedy były to wały, szańce, bastiony… a wydostać się z miasta można było jedynie przez bramy (nocą nie wszystkie otwarte) albo   wpław przez Wartę…  Teraz, na tym wszystkim, po rozwaleniu, zniwelowaniu ulica Królowej Jadwigi i Aleja Niepodległości, budowle .. parki, zieleń…  elementy Poznańskiego Ringu Stubbena powstałego na miejscu pierścienia zburzonych fortyfikacji w roku 1904-1910 r..

3a 003

Dawna ulica Wałowa – to teraz ul Kościuszki

Mapa twierdza Polig.

Na dalszy spacer zapraszam po pozostałościach umocnień Twierdzy fortowej… 🙂

     

Dodaj komentarz

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.