Ul Dominikańska
Ul. Dominikańska. Znajduje się na Starym Mieście, na północ od Starego Rynku. Zaczyna się od ulicy Żydowskiej i kończy przy ulicy Garbary. Nazwa ulicy pochodzi od stojącego przy ulicy kościoła Dominikanów. W brzmieniu polskiem ustalono nazwę urzędowo 16. 6. 1919.
Ulica Dominikańska powstała na obecnej linii w 1804 roku, po wielkim pożarze miasta w 1803 roku i od tego czasu tak się nazywała, podczas zaborów i wojny „Dominikanerstrasse” . W miejscu obecnego przebiegu ulicy w średniowieczu znajdowała się osada Św.Gotarda. Do roku 1803 kościół Dominikański połączony był z kościółkiem Pana Jezusa (Kościół Najświętszej Krwi Pana Jezusa) ulicą zwaną „Złotniczą“, której po wielkim pożarze miasta nie odbudowano.
Kościół Najświętszego Serca Jezusowego i Matki Boskiej Pocieszenia
Do Poznania Dominikanie przybyli około roku 1231. Początkowo osiedlili się na prawym brzegu Warty w okolicy Śródki.
Miejsce na którym dzisiaj stoi Kościół Najświętszego Serca Jezusowego i Matki Boskiej Pocieszenia, jest jednym z najstarszych miejsc sakralnych, do dziś istniejącym, po lewej stronie Warty. Pierwszy kościół tu powstały, pod wezwaniem św. Gotarda, został najpewniej ufundowany przez księcia Bolesława Krzywoustego i zbudowany w stylu romańskim. Przed lokacją miasta, na lewym brzegu Warty, między dzisiejszymi ulicami: Garbary, Dominikańską, Szewską i Żydowską istniała osada św. Gotarda. W 1244 roku książę Przemysł I przeniósł tu Dominikanów i nadał im kościół Św. Gotarda oraz plac pod nowy kościół i klasztor. Dominikanie zbudowali na miejscu świątyni św. Gotarda nowy klasztor i kościół gotycki pod wezwaniem pierwszego męczennika ich zakonu, św. Piotra z Werony, czynny już w 1253r. W XIV w. kościół przyjął patronat założyciela zakonu św. Dominika. Fundatorami kościoła i klasztoru byli książęta Przemysł I i Bolesław Pobożny. Była to wówczas wczesnogotycka, dwunawowa świątynia z wydłużonym prezbiterium. Jej mury przetrwały niemal w niezmienionym kształcie do dziś jako korpus kościoła. W połowie XV wieku po stronie północnej do kościoła dobudowano w stylu późnogotyckim kaplicę Matki Bożej Różańcowej. W 1698 r. powódź zniszczyła filary kościoła, zawaliło się wówczas sklepienie. Odbudowa, którą kierował Jan Catenazzi, trwała od 1700 do 1724. Odbudowano nawę kościoła w stylu barokowym, nieco później od strony zachodniej, dobudowano wieżę. W 1725 roku huragan zerwał dachy i sklepienia, w 1803 roku pożar spowodował, że runęło gotyckie sklepienie krzyżowe prezbiterium, w jego miejscu założono drewniane, kolebkowe z lunetami. Do fasady od strony zachodniej dodano nowy szczyt. Odbudowa kościoła trwała do 1814 roku. W 1833 roku zakon został skasowany przez pruskiego zaborcę, zabudowania klasztorne rozebrano, a jego majątek został rozproszony. 22 grudnia 1920 r., na polecenie kardynała Edmunda Dalbora, kościół i kaplicę wraz z resztkami klasztoru przejęli ojcowie Jezuici. Podczas renowacji w 1922 roku odkryto wczesnogotycki portal z 1250 roku. Przebudowę prezbiterium kontynuowano w 1923 r. dodając pilastry kompozytowe i rozpoczęto sztukatorski wystrój sklepienia (ukończony w latach 70tych XX w.). Podczas II wojny światowej kościół był magazynem, w 1963 zostało wyremontowane wnętrze, w latach 1970 – 1971 roku odkuto tynki i pokazano zewnętrzne średniowieczne mury i okna.
Opis
Do dziś częściowo zachowały się wczesnogotyckie mury obwodowe z połowy XIII wieku. Z tego samego czasu pochodzi bogato profilowany, cenny portal wczesnogotycki z profilowanej cegły, znajdujący się w zachodniej fasadzie kościoła (odsłonięty w 1923 r.). Jest on prawdopodobnie wzorowany na portalu z kościoła św. Jakuba w Sandomierza. Wnętrze jednonawowe przykryte sklepieniem żaglastym, urozmaicone zdwojonymi pilastrami oraz wiele razy łamanymi gzymsami. Filary przy ścianach pochodzą z początku XVIII w., sklepienia w prezbiterium z początku XIX w., w nawie – z pierwszej połowy XVIII w.
Wystawiające ze śniegu niskie murki to fundamenty dawnych zabudowań klasztornych
wczesnogotycki portal z 1250 roku
Wyposażenie.
Wśród wyposażenia
– późnogotycka chrzcielnica z początku XVI wieku, wykonana w piaskowcu.
– w prezbiterium znajdują się wykonane przez Krzysztofa Redella w latach 1620-1630 późnorenesansowe, manierystyczne zaplecki stall , pokryte płaskorzeźbami przedstawiającymi żywoty patronów zakonu dominikanów (św. Jacka i św. Dominika),
– neogotycki ołtarz główny, z obrazem Matki Boskiej wręczającej różaniec św. Dominikowi, obraz zasłaniany współczesnym wizerunkiem Serca Jezusowego.
– późno barkowa ambona wykonana w 1715 roku przez F. A. Prumbachera.
– w jednym z ołtarzy bocznych obraz Matki Boskiej borgiaszowej – kopia obrazu Matki Boskiej Śnieżnej z rzymskiej bazyliki Santa Maria Maggiore, namalowana na polecenie Franciszka Borgiasza.
Kaplica Matki Boskiej Różańcowej
Niemal od początku istnienia z kościołem dominikanów związany jest kult Matki Boskiej Różańcowej. Pod koniec XV w. powstało przy kościele jedno z najstarszych w Europie bractw różańcowych. Z jego inicjatywy wybudowano, w początku XVI wieku, kaplicę i umieszczono tam obraz maryjny (obecny został namalowany w 1631 roku z fundacji Jakuba Sztyplera). Kaplica o przyporach wewnętrznych, pokryta sklepieniem gwiaździstym. Wystrój kaplicy neogotycki (pochodzi z przełomu XIX i XX w.). W ołtarzu uznawany za cudowny obraz Matki Bożej Różańcowej. Obraz pochodzi z 1631r. ufundował go Jakub Sztypler. Do sanktuarium przybywały liczne pielgrzymki, pojawiały się wota. Z tego okresu pochodzą cenne XVII – wieczne srebrne plakiety przedstawiające 15 tajemnic różańca. W okresie zaborów klasztor uległ kasacie, zabudowania klasztorne rozebrano, a jego majątek został rozproszony. Wspomniane srebrne plakiety w połowie XIX stulecia zostały wykupione przez Tytusa Działyńskiego. Został z nich wykonany ołtarz, przy którym odprawiono mszę świętą w czasie zaprzysiężenia wojska polskiego w czasie Powstania Wielkopolskiego (1918 -1819). Ołtarzyk znajduje się w Zamku Kórnickim. Przy wejściu do kaplicy, po lewej stronie, spiżowa płyta nagrobna Feliksa Paniewskiego, wykonana około 1500 r. w norymberskim warsztacie Piotra Vischera. Płyta wywieziona podczas II wojny przez Niemców i przez lata uchodziła za bezpowrotnie straconą, podobnie jak płyty Górków z poznańskiej katedry. Odnaleziono ją niespodziewanie w petersburskim Ermitażu .
Po II wojnie światowej (1939–1945) jezuici podjęli uwieńczone sukcesem starania o odszkodowanie za zrabowane przez hitlerowców korony maryjne. Rekoronacji obrazu dokonał metropolita poznański Antoni Baraniak 12 października 1968 r.
wejście do kaplicy
I jeszcze raz wnętrze w lustrze
Brama południowa wejście do galerii sztuki „U Jezuitów”
Klasztor
Do kościoła przylegają dwa skrzydła podominikańskich zabudowań klasztornych, ich fasady pochodzą z pierwszej połowy XVII wieku. Z pomieszczeń do naszych czasów dotrwała dawna biblioteka klasztorna oraz kaplica św. Jacka, ta ostatnia jednak po pożarze w 1803 zatraciła swoje cechy architektoniczne i obecnie w prostej sali, do których prowadzi niewielki przedsionek z olbrzymimi tralkami, mieści się galeria sztuki „U Jezuitów”. Pozostałe dwa skrzydła dawniej czworobocznego kompleksu zostały rozebrane przez władze Pruskie, a na ich miejscu wzniesiono arsenał. Z arsenału do naszych czasów dotrwał jedynie niewielki budynek od ul. Stawnej, zaś na obecnie pustym placu od ul. Garbary można oglądać odkryte podczas prac archeologicznych gotyckie fundamenty klasztoru.
W dawnym kościele dominikanów bierze również początek poznańskie podanie „O trzech Hostiach”, podobno z tego kościoła wykradziono Hostie, które poddano profanacji.
Z widocznego na pocztówce pozostały dwa skrzydła
Na pustych teraz parcelach stały niegdyś synagogi – Synagoga Tempel – Stowarzyszenia Braci Gminy zbudowana na narożniku ulicy Szewskiej i Dominikańskiej w latach 1855 – 1857, . Stała do 1947 r., rozebrana po zniszczeniach wojennych. Synagoga została zaprojektowany prawdopodobnie przez architekta Gustava Schultza. Od zachodu do Synagogi Tempel przylegała Synagoga Stowarzyszenia Dobroczynności z 1883 -1884 projektu Wilhelma Cremera & Richarda Wolffensteina. Po wojnie działka długi czas stała pusta aż do r. 2006 obecnie odkupił ją deweloper z zamiarem budowy apartamentów.
plac po rozebranych synagogach
zachowało się też kilka zabytkowych kamienic, np Kamienica nr 7 z 1820 roku
Po drugiej stronie – apartamenty staromiejskie, nowa kamienica, ładnie się wkomponowała ..
.
Obok zrujnowana kamienica (5) z 1805, przeb. 1891, czeka na lepsze czasy.. podobnie jak sąsiednia ..
dom, nr 4, ( wg. Skuratowicza) Po pożarze w 1803 roku w miejscach skromnej zabudowy zaczęły powstawać nowe zwykle czteropiętrowe kamienice, o dużej liczbie skromnych mieszkań. Taki dom na narożniku Dominikańskiej 4/ Szewska 19/20 w 1898 roku wybudował kupiec i przedsiębiorca Menno Spanier. Projekt prawdopodobnie Teodora Jaretzkiego. Sztywna, historyzująca fasada tworzy ramy do niezwykłych wyobrażeń symbolizujących zainteresowania zawodowe właściciela.
Na przeciw kościoła dwa domy stare nr 2 i3 z pocz. XIX wieku , ale mniej ciekawe..
Ulica Szewska
Szewska w śniegu
Szewska – wschodnia strona,(wcześniej opisana kamienica) Szewska 19/20 i Dominikańska 4 ( wg. Skuratowicza) Po pożarze w 1803 roku w miejscach skromnej zabudowy zaczęły powstawać nowe zwykle czteropiętrowe kamienice, o dużej liczbie skromnych mieszkań. Taki dom na narożniku Dominikańskiej 4/ Szewska 19/20 w 1898 roku wybudował kupiec i przedsiębiorca Menno Spanier. Projekt prawdopodobnie Teodora Jaretzkiego. Sztywna, historyzująca fasada tworzy ramy do niezwykłych wyobrażeń symbolizujących zainteresowania zawodowe właściciela.
Szewska 10/ Stawna 10 – Siedziba Gminy Żydowskiej. Okazałą siedzibę zarządu gminy żydowskiej przy ulicy Szewskiej 10/ Stawnej 10 zbudowano przed I wojną światową. Była to trzypiętrowa narożnikowa kamienica z czerwonej cegły z dodatkowym wejściem od ul. Szewskiej. W okresie międzywojennym znajdowała się w niej także Żydowska Biblioteka, sala zebrań, biura stowarzyszeń dobroczynnych, szkoła religijna, siedziba klubu sportowego i mieszkania dla pracowników gminy. W 1939 r. Niemcy skonfiskowali majątek gminy i zniszczyli wyposażenie budynku. Po wojnie trzypiętrowy gmach wykorzystywany był na magazyny Archiwum Państwowego, a od strony ul. Szewskiej na mieszkania dla pracowników Archiwum. Swoją dawną siedzibę gmina odzyskała w 1999 roku. Mieszczą się w niej biura poznańskiej filii Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich i sala modlitewna. W budynku jest też magazyn Archiwum Państwowego, pracownia Muzeum Walk Niepodległościowych, mieszkania i kancelarie adwokackie. W rejestrze nr 668/Wlkp/A z 26.03.2008.
Na następny spacer zapraszam do Fary Poznańskiej….